Η "Αλεξανδρινή Τέχνη" ήταν ένα μηνιαίο λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό περιοδικό που εκδιδόταν στην Αλεξάνδρεια

  ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ 

Η "Αλεξανδρινή Τέχνη" ήταν ένα μηνιαίο λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό περιοδικό που εκδιδόταν στην Αλεξάνδρεια από τον Δεκέμβριο του 1926 έως τον Δεκέμβριο του 1931. 

Κάθε τόμος είχε 12 τεύχη και περίπου 400 σελίδες, διαστάσεων 20x14,5 εκατοστών. Οι δύο πρώτοι τόμοι τυπώνονται στο τυπογραφείο Ν. Μητσάκη και οι επόμενοι στο τυπογραφείο του Εμπορίου. Το περιοδικό εκδόθηκε σε μια περίοδο με έντονες λογοτεχνικές αναζητήσεις. Μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα, ιστορικά, κύρια προσπάθεια του ελληνισμού υπήρξε η εθνική απελευθέρωση. Οποιαδήποτε επιδίωξη εσωτερικής κοινωνικής δραστηριότητας θυσιάστηκε στο βωμό της Μεγάλης Ιδέας. Το όραμα κατέρρευσε το 1922 με τη Μικρασιατική καταστροφή. Τα έντονα κοινωνικά προβλήματα της εποχής διαφαίνονται μέσα από κάθε μορφής τέχνη, άρα και από τη λογοτεχνία. Σύμφωνα και με το σύνθημα του Παλαμά «ο ποιητής ζει μέσα στην κοινωνία» άρα αλληλεπιδρά και εκφράζει την ίδια και τον εαυτό του μέσα από τα έργα του. Η γενιά του 1920 περνά από το πνεύμα της υγείας στο πνεύμα της παρακμής. Οι νέοι επιδιώκουν να έρθουν σε επαφή με το κοινωνικά απαγορευμένο και αποδοκιμασμένο. Δεν είναι υπερβολή ότι στο Μεσοπόλεμο η έκφραση στο χώρο της ελληνικής τέχνης χαρακτηρίζεται από ένα πνεύμα που ονομάζεται «παρακμιακό»1 Αρχικά διευθυντής ήταν ο Α. Γ. Συμεωνίδης ο οποίος υπέγραφε αρκετά κείμενα ως Τάσος Χλώρης.

 Στη συνέχεια μοιράστηκε τα καθήκοντά του με τη Ροδόπη (Ρίκα) Σεγκοπούλου, δημοσιογράφο και σύζυγο του Αλέκου Σεγκόπουλου, κληρονόμου . Ακόμα και τώρα οι παρακμιακοί ποιητές της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και το ρεμπέτικο τραγούδι ασκούν ιδιαίτερη γοητεία. Ονομάστηκαν έτσι επειδή έγραφαν με τον ίδιο τρόπο των γάλλων «παρακμιακών» και συμβολιστών του 19ου αιώνα. Το γιατί φανερώθηκε αυτό το ρεύμα επιδίωξαν να εξηγήσουν ερευνητές οι οποίοι έχουν αναφερθεί στην απογοήτευση της Μικρασιατικής καταστροφής, στην κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας ή στην φυσική κόπωση της μάχης. 

Οι παρακμιακοί από άποψη τεχνοτροπίας υπηρετούν το κίνημα του Συμβολισμού, ως μια αντίδραση απέναντι στο Νατουραλισμό και το Ρομαντισμό. Παρότι ο Συμβολισμός παρουσιάζει πολλές παραλλαγές, όλες έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό το διαχωρισμό ανάμεσα σε δύο κόσμους: στον τετριμμένο κόσμο της ζωής και στο μεγάλο κόσμο του ωραίου και της τέχνης. Ιδιαίτερα εμφανής είναι η παρουσία του στην ποίηση η οποία πλημμυρίζεται από έντονες συγκινήσεις, μυθοπλαστικές εικόνες, έλλειψη λογικής, κανόνων στιχουργίας, ρυθμού και ομοιοκαταληξίας. 

Βασίζεται στην ελευθερία και υπονοεί βαθιά νοήματα. 1 Παντελής Βουτουρής, Ιστορία της Ελλάδος του 20ου αιώνα, “Λογοτεχνικές αναζητήσεις κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα”, Βιβλιόραμα, 1999, σελ. 136. 5 του Καβάφη. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, σπούδασε νομικά και εργάστηκε στο Γραφείο Τύπου του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας. Είχε διατελέσει γραμματέας του μεγάλου ποιητή τουλάχιστον από το 1926. Από τότε πλανάται η εντύπωση πως πίσω από την ίδια κρύβεται ο Κωνσταντίνος Καβάφης, ο οποίος χωρίς να κάνει φανερή τη θέση του κινεί τα νήματα. Μερικά από τα έργα της είναι “Από χρόνο σε χρόνο, 

Μια κάποια λύση, Διλλήματα, Προσμονή” κ.α. Χρησιμοποιούσε μάλιστα σε αρκετά κείμενα το ψευδώνυμο Κλέων Βέριος. Πέθανε στην Αθήνα το 1956, την παραμονή μιας διάλεξης που θα έδινε για τον Αλεξανδρινό ποιητή2 Σε σύντομο εναρκτήριο σημείωμα αναφέρεται ότι φιλοδοξεί «να συμβάλλει κι αυτή μ’ όλες τις δυνάμεις της στη διαμόρφωση του καθαρά νεοελληνικού πολιτισμού μας». Τρεις μήνες αργότερα προσθέτει «Αν και ένας απ’ τους κυριότερους σκοπούς του περιοδικού μας είναι η συνένωση όλων των Αλεξανδρινών λογίων σε μία συστηματική πνευματική εργασία, που αναμφιβόλως θα σταθεί αργότερα ωφέλιμη μες στα Νεοελληνικά Γράμματα, ωστόσο τίποτε δε μας εμποδίζει από τη δημοσίευση εκλεκτής συνεργασίας μη Αλεξανδρινών σοβαρών και διακεκριμένων λογίων, που μας τιμά και δείχνει όχι μόνον την εκτίμηση με την οποίαν μας περιβάλλουν οι λογοτεχνικοί κύκλοι της Ελλάδος, αλλά και διαπιστώνει τη συναδέλφωση του διανοούμενου ελληνικού κόσμου». . 

Στην ύλη του περιλαμβάνονται ποιήματα, μυθιστορήματα, διηγήματα, μελέτες, θεατρικά έργα, σονέτα, θεωρητικά κείμενα για τη λογοτεχνία και την τέχνη, βιβλιοκρισίες, σημειώματα, ανασκοπήσεις του λογοτεχνικού Τύπου, σχολιασμένες ειδήσεις από την πνευματική ζωή (τοπική, αθηναϊκή και του εξωτερικού)· οι μεταφράσεις σπανίζουν. Το μεγαλύτερο μέρος των κειμένων κατέχουν τα 324 δημοσιευθέντα ποιήματα ενώ αμέσως μετά ακολουθούν οι 81 μελέτες και συνολικά τα 80 μυθιστορήματα και διηγήματα μαζί. 

Το περιοδικό επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην καβαφική ποίηση γι’ αυτό και άλλωστε συνεργάζεται με συγγραφείς που κατά κύριο λόγο εκτιμούν το έργο του ποιητή όπως: Τέλλος Άγρας, Γιώργος Βρισιμιτζάκης, Μάριος Βαϊάνος, Ι. Α. Σαρεγιάννης, Ηλίας Γκανούλης, Γιώργος Παπουτσάκης, Απόστολος Λεοντής, Τάκης Καλμούχος, Ευάγγελος Παπανούτσος, Πόλυς Μοδινός, Γιάγκος και Θεοδόσης Πιερίδης. Επίσης οι Άγγελος Σικελιανός, Μυρτιώτισσα, Δημοσθένης Βουτυράς, Ιωάννης Γρυπάρης, Κλέων Παράσχος, Κώστας Βάρναλης, Σωτήρης Σκίπης, Ν. Χάγερ Μπουφίδης, Τάκης Παπατσώνης, Δημήτρης Γαλάνης, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Απόστολος Μαμμέλης, Κώστας Καρυωτάκης, Γιώργος Πράτσικας, Μήτσος Παπανικολάου, Δημήτρης Νικολαρεḯ ζης, Φώτος Γιοφύλλης, Γαλάτεια Καζαντζάκη. 

Οι περισσότεροι απ’ αυτούς έχουν ήδη φιλοξενηθεί σε παλιότερα αλεξανδρινά έντυπα και έχουν εκδηλώσει το θαυμασμό τους προς τον Καβάφη. Περιοδικά που εκδίδονται την ίδια χρονική περίοδο (1926-1931) στην Αλεξάνδρεια είναι τα Semaine Egyptienne (1926-…), γαλλικό περιοδικό του Καῒ ρου με αρκετά θετικά σχόλια για την Αλεξανδρινή Τέχνη. Cinegraphe Journal, εβδομαδιαίο με 2 Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Εκδόσεις Πατάκη, σελ. 6. 6 πολλές ειδήσεις για το θέατρο και με νέα για την κοινωνική ζωή της Αιγύπτου. Magazine Egyptien, γαλλικό περιοδικό του Καῒρου. Ίσις (1924-1930), εβδομαδιαίο με καλλιτεχνικά νέα. Παναιγύπτια (1926-1931), εβδομαδιαίο περιοδικό για παιδιά, εφήβους και κορίτσια. Ερμής (1926-1927), μηνιαίο περιοδικό. Νέα Ζωή (1904-1927), Αργώ (1923-1927), Οθόνη, εβδομαδιαίο περιοδικό Αλεξάνδρειας. Νείλος, με αρκετά αρνητικά σχόλια εναντίον της Αλεξανδρινής Τέχνης. Έρευνα (1927-1940). Πανόραμα, μηνιαίο καλλιτεχνικό και φιλολογικό περιοδικό. 

Η Αλεξανδρινή Τέχνη απασχόλησε και άλλα περιοδικά της εποχής - όπως ο Φιλότεχνος του Βόλου, η Αναγέννηση, τα Ελληνικά Γράμματα, τα Νεοελληνικά Γράμματα, η Ιόνιος Ανθολογία, η Νέα Εστία κ.α. - κάποια από τα οποία αναφέρονται με τιμητικά και άλλα με επικριτικά σχόλια σ’ αυτήν όπως αυτό που δημοσιεύτηκε στις 30 Οκτωβρίου απ’ το περιοδικό Ίσις. Εκεί ο κ. Τίμος Μαλάνος χαρακτήρισε τη Ρίκα Σεγκοπούλου ως όγδοης γραμμής καλλιτέχνιδα. Η δήλωση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις και απαντητικά σχόλια τα οποία μάλιστα θεωρείται πως αν δεν τα έγραψε ο ίδιος ο Καβάφης σίγουρα τα υπαγόρευσε. Άλλωστε, όπως έχει ήδη αναφερθεί, κάθε χρόνο και πιο έντονα επικρατούσε η πεποίθηση πως ο Καβάφης βρισκόταν πίσω από την εκδοτική αρχή του περιοδικού3 Σύμφωνα με τον Τσίρκα . Δεν άργησε μάλιστα να χαρακτηριστεί ως φερέφωνο του ίδιου του Καβάφη. Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει, πως με αυτό τον τρόπο θα ήταν πιο εύκολο για τον ίδιο τον ποιητή να εξωτερικεύσει προσωπικά αισθήματα, γνώμες, κρίσεις ή ακόμα και κριτικές, θετικές ή μη, κάτι που ίσως τότε ως γνωστός δημιουργός θα ήταν δύσκολο να κάνει φανερά. Την περίοδο εκείνη άλλωστε διαρκώς εξαπλωνόταν, ενώ η ειρωνεία που κυριαρχεί σε πολλά ποιήματά του επαληθεύεται από την πραγματικότητα: ο δικτάτορας Πάγκαλος - αμφιλεγόμενη προσωπικότητα με έντονη σεμνοτυφία - βραβεύει τον Καβάφη - που υμνούσε τα γυμνά σώματα - με το παράσημο του Φοίνικος. 

Έκτοτε ακολουθούν κάποιοι που υποστηρίζουν και κάποιοι που παρωδούν το έργο του. Θεωρείται λοιπόν πως εκτός από τον προφανή λόγο της έκδοσης του περιοδικού που δεν είναι άλλος από τη φιλοδοξία «να συμβάλλει κι αυτό με όλες του τις δυνάμεις στη διαμόρφωση του καθαρά νεοελληνικού πολιτισμού μας», υπάρχει κι ένας ακόμα, η ανάγκη του Καβάφη να στηρίξει το έργο του. 4 3 John P. Anton, Η Ποίηση και η Ποιητική του Κ. Π. Καβάφη, Ίκαρος, 2000, σσ. 92-93. Το περιοδικό «ουσιαστικά όχι μόνο διευθύνεται αλλά και στηρίζεται οικονομικά απ’ αυτόν». Αξίζει να σημειωθεί πως η μετέπειτα συνεργασία του με τη Ρίκα Σεγκοπούλου μαρτυρά την εμπιστοσύνη, την αναγνώριση και το σεβασμό ανάμεσα στους δύο δημιουργούς. Επιμελήθηκε με επιτυχία το 1935 την έκδοση των Ποιημάτων του, που εξαντλήθηκε αμέσως. Τέλος γίνεται αισθητή η παρουσία του στα σημειώματα στο τέλος των τευχών τα οποία αποτελούν σχόλια 4 Στρατής Τσίρκας, «Κ. Π. Καβάφης. Σχεδίασμα χρονογραφίας του βίου του», Επιθεώρηση Τέχνης, τ. ΙΗ’ (Δεκ. 1963). 7 που προσδίδουν ζωντάνια γραμμένα από έμπειρη πέννα, είτε από τον ίδιο είτε με την έγκρισή του. 

Η πετυχημένη έκδοση της Αλεξανδρινής Τέχνης θα διακοπεί μετά τον 5ο Τόμο. Αιτία γι’ αυτό ίσως αποτελεί η αρρώστια του Καβάφη και δύο χρόνια μετά, ο θάνατός του5 Ως κατακλείδα, θα μπορούσαμε να πούμε πως το περιοδικό αυτό, που γεννήθηκε στην κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια, αποτέλεσε μια λογοτεχνική γέφυρα στη σχέση ελλαδικής πνευματικής ζωής με την αλεξανδρινή, ενώ ταυτόχρονα ανέδειξε σημαντικούς εγχώριους λογοτέχνες και ποιητές. 

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης εξέφραζε συναισθήματα, ιδέες και απόψεις, με έντεχνο και μυστικό τρόπο μέσα από τις σελίδες της. Τέλος το περιοδικό έγινε αφορμή να προωθηθούν ποιήματα και λογοτεχνικές μελέτες.

_________

http://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/bitstream/10889/4551/1/%CE%91%CE%BB%CE%B5%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%B9%CE%BD%CE%AE%20%CE%A4%CE%AD%CF%87%CE%BD%CE%B7.pdf

[PDF]Αλεξανδρινή Τέχνη.pdf

nemertes.lis.upatras.gr/jspui/bitstream/10889/4551/1/Αλεξανδρινή%20Τέχνη.pdf

από Κ Αυγέρος - ‎2011

του Καβάφη. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, σπούδασε νομικά και εργάστηκε στο .... 3 John P. Anton, Η Ποίηση και η Ποιητική του Κ. Π. Καβάφη, Ίκαρος, 2000, σσ.