"Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο": Από τη μεριά του Σουάν

 Αγγελική Σπαθαράκη 

"Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο": Από τη μεριά του Σουάν 

Το μυθιστόρημα "Από τη μεριά του Σουάν" το 1913, εγκαινίασε τον γνωστότερο και μνημειωδέστερο αφηγηματικό κύκλο του 20ού αιώνα, που φέρει τον γενικό τίτλο "Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο". Το έργο αυτό, που έφερε επανάσταση στη δομική και εκφραστική ισορροπία του μυθιστορηματικού είδους, θεωρείται ομόθυμα ο γενάρχης του λογοτεχνικού πολιτισμού αυτής της εκατονταετίας και ένα από τα κορυφαία επιτεύγματά του.

Τα θέματα της μνήμης, του χρόνου, της ταυτότητας, του έρωτα, της ζήλιας, του θανάτου, όπως τα επεξεργάζεται η ψυχή, τα οποία είναι τα προσφιλή του όλου κύκλου, είναι επίσης όλα παρόντα στο πρώτο μυθιστόρημα, το οποίο επιπλέον είναι ίσως αυτό που εμπλέκεται αμεσότερα με τα προσωπικά βιώματα του ίδιου του Μαρσέλ Προυστ.

Το χωριουδάκι Κομπρέ, πιστή αναπαράσταση του Ιλιέ, όπου ο συγγραφέας περνούσε παιδί τις διακοπές του με τη γιαγιά, τις θείες και τη μητέρα, τους φίλους και τους γνωστούς της οικογενείας του, συγκροτεί έναν κόσμο που παρουσιάζεται στη μνήμη ως αποκλεισμένος και γίνεται αντιληπτός μόνο μέσα από μερικές πολύ μικρές λεπτομέρειες, από κάποιες άσχετες αναλαμπές: ώσπου η γεύση και η σύσταση ενός μπισκότου -

στο μυθιστόρημα "Μαντλέν", βουτηγμένου στο τσάι διεγείρει την "αθέλητη μνήμη", που ζωντανεύει καταλεπτώς το περιβάλλον, την ατμόσφαιρα και τα πρόσωπα του παλιού καιρού.

Το μυθιστόρημα "Από τη μεριά του Σουάν" είναι το πρώτο και άρα το σημαντικότερο βήμα στον καινούργιο δρόμο που χάραξε για την παγκόσμια λογοτεχνία ο μεγαλειώδης αφηγηματικός κύκλος του Προυστ, τον οποίο πολλοί θεωρούν μεγαλύτερο συγγραφέα του 20ού αιώνα.